ЛОНДОН (AP) — Британи Чагос Арлуудын бүрэн эрхийг Мавритус улсад шилжүүлсэн тухай гэрээг Пүрэв гарагт байгуулжээ. Энэхүү шийдвэр нь Британи улсдаа онцгой ач холбогдолтой АНУ-Британийн цэргийн баазыг хадгалах чухал алхам гэж засгийн газар үзэж байна.

Энэхүү Энэтхэгийн Далайн арлуудын нэг болох Диэго Гарсиа нь стратегийн хувьд маш чухал тэнгисийн болон бөмбөгдөгч онгоцны бааз юм. Гэрээний хүрээнд, Их Британиас Мавритус улсад жилд дунджаар 101 сая фунт стерлинг (136 сая ам.доллар) төлж, баазыг 99 жилийн хугацаанд түрээслэхээр тохиролцжээ.

Пүрэв гарагт Лондон хотын Дээд шүүхийн гадна олон хүн жагсаж, Британиас Чагос Арлуудын бүрэн эрхийг Мавритус улсад шилжүүлэхийг эсэргүүцсэн юм. Шүүхийн шийдвэрийн улмаас уг шилжүүлэлтийн гэрээг бичигдэхээс хэдхэн цагийн өмнө хориглосон боловч, дараагийн шүүгчийн шийдвэрээр хоригийг цуцалжээ.

Энэхүү шийдвэрийн талаар Ерөнхий сайд Кеир Стармер хэлэхдээ, уг бааз нь Британийн эсрэг терроризмийн эсрэг ажиллагаа, тагнуулын мэдээллийн үндсэн тулгуур гэдгийг онцолж, "Энэхүү гэрээг манай нөхцлөөр одоо байгуулах замаар бид ирээдүйд аюулгүй байдал, хамгаалалтаа бэхжүүлж байна" гэжээ.

Харин уг шийдвэрт шүүмжлэлтэй хандаж буй хүмүүс Британи улс хоёр зууны туршид эзэмшиж байсан эдгээр арлуудаа алдах нь Орос болон Хятад зэрэг гадны хүчний оролцоонд өртөх эрсдэлтэй гэж үзэж байна. Консерватив намын батлан хамгаалах асуудал хариуцсан төлөөлөгч Жеймс Картиж уг гэрээг "манай улсын үндэсний эрх ашгийг зөрчиж буй үйлдэл" гэж шүүмжилжээ.

Чагос арлуудын уугуул оршин суугчид уг баазыг байгуулахын тулд олон арван жилийн өмнө албадан гаргагдсан бөгөөд шинэ гэрээ тэдний нутагтаа эргэн очих эрхийг улам хязгаарлаж байна гэж тэдний зарим нь үзэж байна.

Гэрээнд Чагоссын оршин суугчдад зориулсан санг байгуулах бөгөөд "Мавритус улс арлуудад шинэчлэн суурьшуулах хөтөлбөр хэрэгжүүлэх эрх чөлөөтэй" гэж заасан боловч эдгээр оршин суугчдыг эргүүлэн шилжүүлэх шаардлага тавиагүй байна.

Үүнээс гадна, гэрээний үр дүнд Чагос оршин суугчдын эрхийн асуудал, Британи улсын эзэмшил байсан бүх арлуудын 24 миль (39 километр) хязгаарлалтын бүс тогтоох, арлуудад гадны батлан хамгаалах хүчин байрлуулахыг хориглох зэрэг хамгаалалтын арга хэмжээнүүд багтсан байна.

Энэ асуудлын хүрээнд Мавритус улс их Британиас эдгээр арлуудын бүрэн эрхийг эргүүлэн авахын тулд НҮБ болон түүний дээд шүүхээр дамжуулан шахалт үзүүлж байсан бөгөөд 2019 онд Олон улсын шүүх Британи улсыг хууль бусаар Мавритусын эзэмшилд гаргасныг тогтоосон байна.