Ойролцоогоор нэг сая жилийн өмнө хүн төрөлхтөн мөхлийн ирмэгт тулав. Шинэ судалгаагаар бидний өвөг дээдэс ердөө 1,280 хүн болж багасаж, хүн төрөлхтний мөхөлд ойртсон гэж үзэж байна. Энэ аймшигт үйл явдал нь “генетикийн савхан” гэж нэрлэгддэг бөгөөд 100,000 гаруй жил үргэлжилж, хувьсалын замд томоохон үүрэг гүйцэтгэсэн байж болох юм. Энэ бараг тооцогдсон үеийг даван гарсан бидний угшил хэрхэн дэлхийн хүн ам руу өргөжсөн нь гайхамшиг юм.

Хүн амын мөхлийн ирмэг

Энэхүү судалгаа нь Science сэтгүүлд нийтлэгдсэн бөгөөд түүхийн нэг чухал мөчийг онцлон харуулж байна. Орчин үеийн 3,154 хүний генетикийн өгөгдлийг шинжилснээр, Африк болон Африкаас бусад гарал үүслийн хүмүүсийн өгөгдлийг ашиглан эрдэмтэд хүн амын их хэмжээний уналтын нотолгоог илрүүлжээ. 930,000-аас 813,000 жилийн өмнө хүн ам 98.7%-иар буурч, ердөө 1,280 нөхөн үржихүйтэй хүн ам үлдсэн байна.

Энэ “демографийн савхан” нь 117,000 орчим жил үргэлжилж, хүн төрөлхтөн бараг мөхөхөд хүрэв. Энэ их хэмжээний уналт нь орчин үеийн хүний генетикийн олон янз байдлаар дүгнэгдсэн бөгөөд энэ нь бидний нэн эртний өвөг дээдсийн генетикийн бүтцийг тусгаж байна. Шинэ илрүүлэлт нь эртний хүний популяцийн эмзэг байдлыг онцолж, энэ үеийн чулуужсан олдвор яагаад бага байгааг, ялангуяа Африк болон Евразид тайлбарлахад тусалдаг.

Климатийн катализатор

Энэхүү савхангийн нарийн шалтгаан тодорхойгүй боловч судлаачид уур амьсгалын эрс өөрчлөлт гол хүчин зүйл болсон гэж үзэж байна. Дунд Плейстоцен рүү шилжих үед дэлхий хүйтэрч эхэлсэн нь гол үүрэг гүйцэтгэсэн байж магадгүй. Урт хугацааны хүйтэн улирал болон глациалийн үеийн эхлэл, хатуу ган гачиг нь өргөн цар хүрээтэй өлсгөлөн, нөөцийн хомсдолыг бий болгожээ. Эдгээр хүнд нөхцөлүүд нь хүнийг бага, тусгаарлагдсан бүлэгт хуваагдахад хүргэсэн бөгөөд улам бүр хэцүү нөхцөлд амьд үлдэж өрсөлдөж байв.

Энэ үеийн чулуужсан олдвор ховор байдаг тул эдгээр өөрчлөлтийн нөлөөг шууд ажиглахад хэцүү байдаг ч генетикийн өгөгдөл нь тэдгээрийн нөлөөллийг мөрдөхөд хүчирхэг хэрэгсэл болдог. Хүн ам багасах тусам генетикийн олон янз байдал багасч, хүний ген дээр удаан хугацааны ул мөр үлдээсэн. Генетикийн савхан нь тодорхой тэмдэглэгээнүүдийг үлдээж, судлаачдад эдгээр байгаль орчны өөрчлөлтийг эртний хүний хувьсалд гарсан томоохон өөрчлөлттэй холбох боломжийг олгож байна.

Генетикийн өөрчлөлт

Энэхүү судалгааны хамгийн гайхалтай ололт нь хүний түүхийн томоохон генетикийн үйл явдалтай холбоотой юм. Энэ савхны үеэр хүн төрөлхтөн чухал хромосомын өөрчлөлтөд орсон бөгөөд хоёр хромосом нэг хромосом 2 болж нийлсэн байна. Энэхүү үйл явдал нь бусад приматуудаас хүнийг ялгаж, хүн төрөлхтний хувьсалд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байж магадгүй бөгөөд хүн амын мэдэгдэхүйц багасахын хажуугаар тохиолдсон гэж үздэг.

Бусад агуу приматууд 24 хос хромосомтой байхад хүн төрөлхтөн 23 хос хромосомтой байдаг. Энэ хромосомын нийлэлт нь хүний хувьсал дахь чухал мөч гэж үзэгддэг бөгөөд бидний хамгийн ойр төрөлхтөнөөс ялгарах түвшинд хүргэсэн юм. Судлаачид энэхүү генетикийн өөрчлөлт нь Homo sapiens-ийн хөгжихөд, мөн Неандерталь болон Денисовануудын ялгаралд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байж магадгүй гэж үзэж байна. Эдгээр өөрчлөлт нь зүгээр л генетикийн сонирхолтой зүйлс биш, харин орчин үеийн хүн олох болсон суурь болж байна.

Сэргэн мандалт ба хувьсал

Судалгаа нь мөн энэхүү мөхлийн босгыг даван гарсан хүн төрөлхтний сэргэлт нь 813,000 жилийн өмнөх илүү таатай уур амьсгалтай холбоотой гэж үзэж байна. Нөхцөл байдлын сайжралт, эртний хүмүүсийн гал ашиглалтыг эзэмших нь тэдний амьд үлдэх боломжийг нэмэгдүүлсэн. Судлаачид эдгээр ахиц дэвшил, болон бусад байгаль орчны өөрчлөлтүүд хэрхэн хүний популяцийн хурдацтай өсөлтөд нөлөөлсөн талаар судалж байна.

Энэхүү судалгаа нь бидний төрлийн генетикийн түүхэнд шинэ ойлголт өгөхөөс гадна энэ үеийн байгалийн сонголтын үүрэг хариуцлагатай холбоотой асуултуудыг тавьдаг. Энэ савхан нь хүний тархины хөгжлийг хурдасгасан уу? Энэ нь эртний хүмүүсийг орчиндоо дасан зохицох хэлбэрийг өөрчлөв үү? Эдгээр нь судлаачид цаашдын судалгаанд хариулахыг хичээж буй асуултууд юм.

Энэхүү судалгаа нь хүн төрөлхтний хувьслыг ойлгоход чухал хэсэг болж, Homo sapiens бий болох үед эртний болон дунд Плейстоценийн үеийн шилжилтийг илүү тодорхой харуулах боломжийг олгоно. Эрдэмтэд энэ чухал үеийг судалсаар байгаа бөгөөд хүн төрөлхтөн ийм бараг мөхөхийг хэрхэн даван туулж, орчин үеийн хүн рүү чиглэсэн замд хэрхэн нөлөөлсөн талаар илүү ихийг нээх гэж байна.