Хүлэмжийн хийн шинэ түгшүүрт түвшин: Дэлхийн агаар мандалд СО₂-ын хэмжээ анх удаа 430 ppm-ээс давлаа

Дэлхийн агаар мандалд нүүрстөрөгчийн давхар ислийн (CO₂) хэмжээ сая сая жилийн дараа анх удаа 430 хэсэгт нэг сая (ppm) хүртэл давсан нь уур амьсгалын хямралын шинэ түгшүүрийг илтгэж байна. Үндэсний далайн болон агаар мандлын захиргаа (NOAA) болон Калифорнийн их сургуулийн Сан Диего дахь судлаачдын хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллээр 2025 оны 5-р сард дэлхийн дундаж CO₂ агууламж 430 ppm-ээс давсан байна. Энэ нь өмнөх жилээс 3 ppm-ээр нэмэгдсэн үзүүлэлт юм.
Энэхүү дээд амжилт нь хэдэн сая жилийн туршид ажиглагдаагүй хамгийн өндөр үзүүлэлт бөгөөд зарим эрдэмтэд CO₂-ийн хэмжээ арван сая жилийн өмнөөс ийм өндөр түвшинд хүрээгүй байж магадгүй гэж үзэж байна. Хурдан өсөлт нь хүний үйл ажиллагаа, ялангуяа чулуужсан түлш шатааснаас үүдэлтэй бөгөөд энэ нь агаар мандалд асар их хэмжээний хүлэмжийн хий ялгаруулдаг байна. CO₂ болон бусад хүлэмжийн хий хуримтлагдах нь дулааныг барьж, дэлхийн температурыг нэмэгдүүлж, дулааны давалгаан, ган, шуурга, үер зэрэг илүү эрс тэс цаг уурын үзэгдлийг өдөөж байна.
Скриппсийн Далайн судалгааны байгууллагын уур амьсгалын судлаач Ральф Килинг уг үзэгдлийн талаар "Өөр нэг жил, өөр нэг дээд амжилт. Энэ нь харамсалтай байна" гэж тэмдэглэв. Тэрээр өсөлтийн хурд нь ялангуяа түгшүүртэй байгааг онцолж, улс орнуудын ялгарлыг хангалттай хэмжээнд барих, уур амьсгалын өөрчлөлтийн хурдыг удаашруулах зорилготой арга хэмжээнүүд хангалтгүй байгааг харуулж байна гэжээ.
Сүүлийн жилүүдэд агаар мандалд CO₂-ын хэмжээ жилийн хамгийн их өсөлттэй байгаа бөгөөд 2023-2024 оны хоорондын өсөлт 3.75 ppm-ээр нэмэгдсэн нь өмнө нь бүртгэгдэж байгаагүй хамгийн их өсөлт байв. 2024 онд жилийн дундаж 422.8 ppm хүрсэн. Энэхүү өсөлт нь зөвхөн чулуужсан түлшний шаталтаар төдийгүй байгалийн савнууд (ой мод гэх мэт) -ын нүүрстөрөгчийн шингээлт багасч, амазон болон Канад дахь ой модны түймрийн улмаас нэмэгдсэн ялгаралтуудаас үүдэлтэй. 2023 онд дэлхийн гал түймрийн улмаас 7.3 тэрбум тонн CO₂ ялгаруулсан гэж тооцоолж байна.
Эдгээр CO₂-ын хэмжээ нэмэгдэж байгаагийн үр дагавар нь ноцтой байна. Эрдэмтэд хүлэмжийн хийн хуримтлалыг удаашруулж, эцэст нь бууруулахгүй бол дэлхий ноцтой уур амьсгалын нөлөөтэй тулгарах болно гэж анхааруулж байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн засгийн газрын хоорондын комисс (IPCC) Парисын хэлэлцээрт заасан ёсоор дэлхийн дулаарлыг 1.5°C-д хязгаарлахын тулд агаар мандалд CO₂-ын жилийн өсөлт 1.8 ppm хүртэл буурах ёстой гэж мэдэгдэж байна. Гэсэн ч одоогийн хандлагад энэ нь ажиглагдахгүй байна. "Бид дэлхий даяар CO₂ ялгаруулалтыг цэглэх хүртэл дэлхийн температур үргэлжлүүлэн нэмэгдэж, улам ноцтой үр дагаварт хүргэх болно" гэж Дэлхийн цаг уурын байгууллагын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Целесте Сауло хэлжээ. 2024 онд дэлхийн рекорд эвдсэн температур, хэт цаг уурын үзэгдлүүд олон мянган хүнийг амиа алдаж, сая сая хүнийг орон гэрээс нь дүрвэхэд хүргэсэн нь нөхцөл байдлын яаралтай байдлыг онцолж байна.