Эхний харцаар үзвэл, динозаврын үлдэгдэл болон орчин үеийн хорт хавдрын судалгаа хоёр огт өөр ертөнц мэт санагдаж болно. Гэвч шинэ судалгаагаар сая сая жил хадгалагдсан эртний ясны доторх зөөлөн эд нь хорт хавдрын үйл ажиллагааг хэрхэн явагддаг талаар үнэтэй мэдээлэл өгөх боломжтой болохыг харуулж байна.

Их Британи болон Румыны судлаачид Telmatosaurus transsylvanicus хэмээх үлэг гүрвэлийн чулуужсан үлдэгдлийг судалжээ. Энэ үлэг гүрвэл нь 66–70 сая жилийн өмнө одоогийн Румыны нутагт амьдарч байсан жижиг, үхэр хэмжээтэй 'намаг гүрвэл' байв.

Өндөр нарийвчлалтай микроскоп ашиглан судалгааны багийнхан өмнө нь илэрсэн гүрвэлийн эрүүний хорт хавдрыг судалж байгаад улаан эсүүдтэй төстэй бүтэцтэй зүйлийг олжээ. Энэ олдвор нь зөөлөн эдийн жижиг хэсгүүд чулуужсан үлдэгдлүүд дотор илүү түгээмэл байдаг байж мэдэхийг харуулж, иймд эдгээр эртний амьтадын талаар болон тэдгээрт байсан өвчний талаар илүү олон зүйлийг судлах боломжийг нээж өгч байна.

"Ясны бүтэцтэй харьцуулахад, зөөлөн эд нь өвчний биологийн механизмийг илтгэн харуулж чадах уураг агуулдаг" гэж Их Британийн Англия Рускин их сургуулийн хавдрын мэргэжилтэн Жастин Стеббинг хэлэв.

"Манай судалгаа нь одоог хүртэл харьцангуй бага ашиглагдсан аргуудыг ашигладаг бөгөөд энэ нь хүнд ашиг тустай ирээдүйн нээлтүүдийн түлхүүрийг бидэнд олгоход уриалж байна."

Жишээлбэл, динозаврын зөөлөн эдийн хэлтэрхий олдсон тохиолдолд хорт хавдрын механизмыг илүү гүнзгий ойлгох боломжтой байж магадгүй гэж судлаачид үзэж байна.

Аварга амьтад болох халим, зааны янз бүрийн арга замаар хорт хавдраас өөрийгөө хамгаалах чадвартай болж хувьссан байдаг бөгөөд динозаврууд ч мөн ийм байж болох юм.

Эртний биологийн энэ төрлийн дасан зохицол нь хорт хавдрын урьдчилан сэргийлэх эсвэл эмчлэх шинэ арга хэлбэрийг ирээдүйд бидэнд мэдээлж болох юм.

Энэхүү дээжүүдийг болгоомжтой хадгалах нь чухал юм. Ирээдүйд шинжилгээний тоног төхөөрөмжийн чанарын дээшлэлт хийгдэхээр байгаа ч эдгээр динозаврын эдийг судлахгүй бол ихээхэн ач холбогдолгүй юм.

"Динозаврууд нь урт настай, том биетэй амьтад бөгөөд хорт хавдрын мэдрэмтгий байдал болон эсэргүүцлийн талаар хэрхэн удирдаж байсан талаар судлахад сонирхолтой тохиолдол болж байна" гэж Стеббинг хэлэв.

Судалгаанд төвлөрсөн үлэг гүрвэлийн хувьд амелобластома хэмээх, хүн төрөлхтөнд ч өнөөдөр тохиолдох хорт хавдрын төрөл олдсон байна.

Динозаврууд хэдэн сая жилийн турш дэлхийгээр явж байсан учир хорт хавдар нь энэ хугацаанд хэрхэн өөрчлөгдсөн, хорт хавдарт өртсөн амьтад хэрхэн дасан зохицсон болохыг харах боломжтой.

Органик зүйлс ийм урт хугацаанд амьдрахгүй байж магадгүй мэт санагдаж болох ч, энэ шинэ судалгаа нь генетик, биологи, байгаль орчны дарамт нь хожуу цэрдийн үед хорт хавдрыг бий болоход хэрхэн нөлөөлж байсныг харуулж байна.

"Ялангуяа яс зэрэг кальцижсан эд дэх уураг нь ДНХ-ээс илүү тогтвортой бөгөөд задрах, бохирдох магадлал бага байдаг" гэж Стеббинг хэлэв. "Энэ нь судалгааны эртний өвчний, түүний дотор хорт хавдрын шинж чанарыг судлахад тохиромжтой байдаг."

Энэхүү судалгааны ажил Biology сэтгүүлд нийтлэгдсэн байна.