Хонг Конг (CNN) — Хятад улсын удирдагч Ши Жиньпин АНУ-тай хийж буй худалдааны дайн дахь тарифын түр эвлэрлийн дараа анх удаа олон нийтэд зориулж үг хэлэхдээ 'дарлал' болон 'хегемонизм'-ийг шүүмжиллээ.

Тэрээр, сүүлийн зуун жилд байгаагүй томоохон өөрчлөлтүүд хурдсаж байгааг онцлохын сацуу, үндэстнүүдийн нэгдэл, хамтын ажиллагаа зайлшгүй шаардлагатай болсныг Латин Америк болон Карибын тэнгисийн орнуудын албаны хүмүүст хандан хэлэв. Тэдэнд Бразил, Колумб, Чилийн ерөнхийлөгч нар мөн Бээжин хотод болсон дээд хэмжээний уулзалтад оролцож байна.

“Тарифын болон худалдааны дайнуудад ялалт байхгүй. Дарлал эсвэл хегемонизм зөвхөн өөрийгөө тусгаарлахад хүргэнэ” гэж тэр хэлээд, АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамптай хийж буй худалдааны мөргөлдөөний үеэр олонтаа давтаж байсан анхааруулгаа дахин санууллаа.

Ши Жиньпины энэхүү илтгэл нь АНУ болон Хятад улсууд харилцан бараа бүтээгдэхүүнийхээ тарифыг гуравхан сарын турш 90 хоногийн хугацаанд эрс багасгахаар саналаа нэгтгэсний маргааш өдөр болсон юм. Энэ нь худалдааны дайныг зөөлрүүлж, дэлхийн зах зээлийг дэмжихэд томоохон нөлөө үзүүлсэн гэнэтийн амжилт байв.

Цагаан ордноос энэ үеэр тарифын түр завсарлагааг АНУ-ын ялалт хэмээн онцолж, Трампын Америкийн ард түмэнд ашиг тусаа өгөх гэрээ хэлэлцээрийг хийж чаддаг 'хосгүй мэргэн ухаан'-ыг магтан дууджээ. Харин Хятадын сэтгүүлчид болон төрийн өмчит хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд уг гэрээг Хятадын 'томоохон ялалт' гэж тэмдэглэж, Бээжингийн хатуу байр суурийн зөвийг баталсан гэж үзэж байна.

“Энэ нь Хятадын хатуу хариу арга хэмжээ, шийдэмгий байр суурь маш үр дүнтэй байсныг харуулж байна” гэж төрийн өмчит CCTV-ийн салбар Yuyuan Tantian нийгмийн медиа данс Weibo дээр нийтлэжээ. “Хариу арга хэмжээ нь АНУ-д ихээхэн нөлөө үзүүлж, хэлэлцээрийн дараа засгийн газартаа тарифыг суурь түвшинд бууруулахад хүргэсэн нь тодорхой байна.”

Трампын хоёрдугаар шатны тарифууд Хятадын импортод 145% хэвээр байсан бол Хятадын АНУ-ын бараанд тавьсан хариу тарифууд 125%-аар үргэлжилж, аль аль улс эдийн засгийн хувьд хохирол учруулахуйц худалдааны дайн эхлүүлээд байсан юм.

Энэ удаагийн худалдааны гэрээ нь АНУ Хятадын бараа бүтээгдэхүүнд тавьсан нийт тарифын хэмжээг 145%-аас 30%-д бууруулж, харин Хятад АНУ-ын импортын тарифыг 125%-аас 10% болгон багасгасныг хамтарсан мэдэгдлээр зарласан байна.

Трамп энэ оны хоёрдугаар, гуравдугаар сард Хятадад тавьсан 20%-ийн фентанилтэй холбоотой тарифууд хэвээр үлдэх бөгөөд Хятадын эдгээр тарифт тавьсан хариу арга хэмжээнүүд мөн адил үргэлжлэнэ. Гэрээний хүрээнд Хятад улс дөрөвдүгээр сарын 2-оос хойш АНУ-д тавьсан бусад тарифгүй хариу арга хэмжээнүүдээ түр зогсоох эсвэл цуцлах болно.

'Гар нийлүүлэн ажиллахад бэлэн байна'

Олон долоо хоногийн турш Хятад улс АНУ-ын шахалтад өртөхгүй хатуу зогсож, дэлхийн худалдааны хамгаалагч хэмээн өөрийгөө харуулах дипломат сурталчилгааг явуулж, улс орнуудад 'АНУ-ын дарлал'-ын эсрэг нэгдэхийг уриалж байв.

Мягмар гарагт Ши энэхүү уриалгаа үргэлжлүүлэн, Латин Америк болон Карибын тэнгисийн бүс нутгийн улсуудтай хамтран ажиллах 'холбоо нэгдмэл байдал'-ыг бэхжүүлэхээ амлав. Энэ бүс нутаг нь Трампын Вашингтоны талд татах гэж оролдоод байгаа бүс нутаг юм. Өнгөрсөн жил Хятад, Латин Америкын орнуудын хоорондох худалдаа анх удаагаа 500 тэрбум ам.доллараас давжээ гэж Хятад улсын удирдагч онцлов.

Ши Жиньпин 2014 онд байгуулагдсан Хятад-Латин Америк, Карибын тэнгисийн улсуудын хамтын ажиллагааны чуулга уулзалтын дөрөв дэх сайд нарын уулзалтад үг хэлж байна. Энэ чуулга уулзалтын зорилго нь Хятад улсын Латин Америк, Карибын тэнгисийн орнуудад үзүүлэх нөлөөг нэмэгдүүлэх болон бүс нутгийн Америкийн уламжлалт давамгайллыг сорих явдал аж.

“Хятад болон Латин Америк, Карибын тэнгисийн орнууд нь Дэлхийн Өмнөдийн чухал гишүүд юм. Бие даасан байдал, өөрөө шийдэх чадвар бол бидний алдар цуугийн уламжлал. Хөгжиж, сэргэн мандалт бол бидний төрөлхийн эрх. Зөв шударга байдал бол бидний нийтлэг эрмэлзлэл” гэж Ши хэлэв.

“Геополитикийн сөргөлдөөн болон бүлгийн сөргөлдөөний доор байгаа, нэг талт болон хамгаалалтын бодлогын давалгаанд Хятад улс Латин Америк болон Карибын тэнгисийн түншүүдтэйгээ хамтран ажиллахад бэлэн байна” гэж тэрээр нэмж хэлэв.

Хятадын удирдагч мөн CELAC улсуудын хөгжлийг дэмжих зорилгоор 66 тэрбум юань ($9.2 тэрбум) хэмжээтэй зээлийн шугамыг гаргахыг амласан байна. Зээлийн шугамыг юаниар олгох нь бүс нутагт Хятадын валютыг түгээн дэлгэрүүлэх том зорилгын нэг хэсэг юм.

Латин Америкийн орнууд Хятадын гол худалдааны түншүүдийн нэг билээ. Өнгөрсөн жил, Хятад улс Бразилын шар буурцгийн гол зах зээл болж, тус улсын нийт шар буурцгийн экспортын 73%-иас илүүг эзэлжээ.

Энэ бол хөгжиж буй мэдээ бөгөөд тухай бүрд нь шинэчлэгдэх болно.